Główną przyczyną wzrostu cen energii są rosnące ceny uprawnień do emisji dwutlenku węgla. W grudniu 2021 koszty uprawnień przekroczyły rekordowe 90 euro za tonę. Jeszcze na początku roku było to 3 razy mniej (około 30 euro), a w 2017 roku ponad 18 razy mniej (ok. 5 euro). Pozyskiwanie uprawnień jest konieczne do wytwarzania energii z paliw kopalnych, w tym z węgla, który stanowi większość w polskim miksie energetycznym, ale też np. z gazu.

Wzrost taryf dystrybucyjnych spowodowany jest koniecznością ogromnych inwestycji w rozwój infrastruktury sieciowej dla poprawy jej niezawodności, czyli zapewnienia bezpieczeństwa i stabilnych dostaw prądu. Dzięki opłatom dystrybucyjnym utrzymywane i modernizowane są istniejące sieci, dokonywane są inwestycje w rozwój inteligentnych sieci, a także zwiększane są możliwości przyłączenia instalacji odnawialnych źródeł, w tym fotowoltaiki.

Wysokość rachunku zależy od wielu czynników, wśród których najważniejsza jest wielkość zużycia energii w gospodarstwie domowym. Wg wyliczeń Polskiego Komitetu Energii Elektrycznej, typowe gospodarstwo domowe zużywające 1,8 MWh rocznie w 2022 roku będzie płacić o 21 złotych miesięcznie więcej. Jednak dzięki rządowej Tarczy Antyinflacyjnej od stycznia do marca średni wzrost wysokości rachunku wyniesie tylko 6 złotych miesięcznie.

Rządowe rozwiązania antyinflacyjne zmniejszą rachunki za prąd, dzięki czemu Polacy znacznie mniej je odczują zmiany cen energii. Najważniejsze korzyści dla rachunków gospodarstw domowych wynikają z obniżenia stawki VAT na prąd do 5 proc. (od stycznia do lipca 2022 r.) oraz zniesienia akcyzy na energię (od stycznia do maja 2022 r.).

Rachunek za prąd składa się z dwóch części: opłat za energię elektryczną i opłaty związanej z jej dystrybucją. W rachunkach opłacanych przez gospodarstwa domowe zwykle koszty te rozkładają się mniej więcej równo, a więc jedną połowę stanowią koszty zakupu zużywanej energii elektrycznej, a drugą opłaty dystrybucyjne. Na koszty energii elektrycznej składa się jednak więcej kosztów jednostkowych:
• 59 proc. – koszty uprawnień do emisji CO2 wynikające z polityki klimatycznej UE;
• 25 proc. – pozostałe koszty związane z produkcją energii;
• 8 proc. – koszty OZE i efektywności energetycznej wynikające z polityki klimatycznej UE;
• 6 proc. – koszty własne sprzedawców energii (obsługa Klienta, zatrudnienie);
• 1 proc. – akcyza;
• 1 proc. – marża sprzedawców energii.

Polska jest w trakcie transformacji energetycznej, wdrażanej w całej Unii Europejskiej w ramach wspólnej polityki klimatycznej. Jej celem jest ochrona środowiska i klimatu, wymagająca gruntownej przebudowy systemu energetycznego i gospodarki. To zadanie bardzo kosztowne dla całej gospodarki, wymagające ogromnych inwestycji. Transformacja już trwa, jak na razie jednak większa część wytwarzanego w Polsce prądu wciąż pochodzi z elektrowni węglowych. Elektrownie są zmuszone do kupowania uprawnień do emisji CO2 zgodnie z zasadami unijnej polityki klimatycznej. A koszty uprawnień stanowiły pod koniec 2021 roku nawet 59% ceny prądu.